Ongewone Wadlooptochten

BVE (Broedvogeleiland) Voolhok/Stern langs de Eems

Silhouet van het vogelbroedeiland 'Voolhok', 4 dec. 2017.
Foto en voetspoor Lammert Kwant.

Het vogelbroedeiland 'Voolhok', 4 dec. 2017. Op de achtergrond de Eemscentrale(s) in de Eemshaven.

Satellietfoto 16 okt. 2017. Zie pijl voor de ligging van het vogelbroedeiland.
Bron: www.satellietbeeld.nl

zaterdag 23 december 2017, update 17 januari 2019

OOSTPOLDERZIJL / SPIJKSTERPOMPEN - De vaargeul van de Eemshaven naar de Noordzee is in voorjaar en zomer van 2017 verdiept en verruimd. Daarmee is de vaarweg geschikt gemaakt voor grotere schepen dan tot nu toe het geval was, schepen met een diepgang tot 14 meter kunnen nu de Eemshaven bereiken, o.a. de schepen die steenkool vervoeren naar de RWE-kolencentrale. In het verleden werd de opgebaggerde grond op land gestort (bv. op de Rysumer Nacken ten westen van Emden) of naar de Noordzee gebracht.

Er is deze keer voor gekozen om met de opgebaggerde grond een kwelder aan te leggen nabij Delfzijl en een vogelbroedeiland ten zuidoosten van de Eemshaven. Het eilandje ligt langs de Bocht van Watum ter hoogte van het gemaal Spijksterpompen/Oostpolderzijl. Het is aangelegd in opdracht van Rijkswaterstaat en de provincie Groningen met financiële steun van Groningen Seaports en bedrijven in het Eemsmondgebied. Een tijdlang heeft er in de zomer van 2017 iemand op het eiland gebivakkeerd om te voorkomen dat vogels er voortijdig zouden gaan broeden.

Eind november 2017 zijn de werkzaamheden afgerond. Het eiland is 3.1 ha. groot en ovaal van vorm. Het is vlak aan de bovenzijde en ligt daar rond 2.90 m boven NAP. Binnen de hoogtelijn van 2.90 meter boven NAP is het 1.8 ha. groot.

Broedgebied en hoogwatervluchtplaats
Verwacht wordt dat er de komende jaren sterns, meeuwen, scholeksters en andere vogels op het eiland gaan broeden en dat het zal worden gebruikt als hoogwatervluchtplaats. Met het realiseren van het nieuwe broedgebied hoopt men dat vogels minder op bedrijventerreinen en op daken van bedrijven in de Eemshaven gaan broeden. In dat geval zijn er hopelijk ook minder vogels die geraakt worden door de wieken van de 88 windturbines in de Eemshaven (33 vogelslachtoffers per windturbine per jaar).

Bij stormvloed overstroomt het eiland. Dit voorkomt dat er struikgewas en bomen gaan groeien. En vogelmest wordt dan met het zeewater meegevoerd. Konijnen en muizen zullen zich er vermoedelijk niet vestigen vanwege de overstromingen, ook is er weinig voedsel beschikbaar.

Om zandafslag tegen te gaan zijn de noord-, oost- en zuidzijde afgedekt met nijlondoek, vlechtwerk van wilgentenen en stortsteen. De meer in de luwte van de Groninger zeedijk liggende westzijde is afgedekt met keileem. Op het hoge gedeelte zijn rondom kleischelpen gestort in de vorm van een sintelbaan.

Art. 20 NB-wet en schrikhek tegen vossen
Het eiland is in het voorjaar van 2018 tot (voor mensen en roofdieren) verboden gebied verklaard. Rondom is een 1.10 m hoog hek van schrikdraad aangebracht. De stroomvoorziening gaat mbv. een accu die wordt opgeladen door twee zonnepanelen. Her en der op het eilandje zijn lokvogels (visdiefjes) neergelegd. Tevens pallets waaronder jonge vogels zich kunnen verbergen tegen wind, zon en predatie vanuit de lucht, bv. van zilvermeeuwen. Vogels kunnen worden geobserveerd vanuit twee kleine schulhutjes.

Wadlopen naar het vogelbroedeiland
Voor wadlopers is het eiland redelijk goed bereikbaar. Vanaf Spijksterpompen is het ongeveer 770 meter lopen door deels nogal slikkig terrein. Vanaf het dorpje Nieuwstad is de afstand ongeveer 450 meter. Rienk Dijkstra was op 16 mei 2017 vermoedelijk de eerste wadloper die er voet aan land zette. Andere wadlopers volgden in de loop van 2017, o.a. de redactie van WadgidsenWeb. Op 6 sept. 2017 was er in stromende regen een wadlooptocht / excursie naar het eiland met een groep natuurontwikkelaars. Een deel van de groep had vanwege het slik moeite het eiland te bereiken.

Op 14 april 2018 is het eiland voor 'geopend' verklaard op de nieuwe kwelder van Delfzijl. Het gaat 'Vogelbroedeiland Stern' heten.

Voorjaar 2017

Opspuiten vogelbroedeiland.
Bron: www.groningen-seaports.com

16 mei 2017

Wadloper Rienk Dijkstra was op 16 mei 2017 vermoedelijk de eerste wadloper die heen
en terug liep naar het vogelbroedeiland.

Foto's Rienk Dijkstra

11 juni 2017

Wadlooptocht vanaf Spijksterpompen/Oostpolderzijl naar het vogelbroedeiland.
Slikkig terrein aan de voet van de zeedijk.

Oesterbank halverwege de wadlooptocht.

Aankomst vogelbroedeiland.

Noordzijde vogelbroedeiland. Op de achtergrond de Eemshaven

Zandafslag aan de zuidzijde.

Zandafslag aan de zuidwestzijde. Rechts op de achtergrond de zeedijk bij Nieuwstad.
Foto's Lammert Kwant

2 juli 2017

Aanvoer van stortsteen

Vastleggen van de oostoever met nijlondoek met daarop matten van wilgentenen
met daarop stortsteen

Foto's Lammert Kwant

22 juli 2017

Foto's Lammert Kwant

25 augustus 2017

Stuifzand op de stortsteen

De eerste (en enige) plant op het vogelbroedeiland in 2017

De westoever wordt afgedekt met keileem

De aannemer

Foto's Lammert Kwant

18 oktober 2017

Wadlooptocht naar het vogelbroedeiland. De oesterbanken beginnen droog te vallen.

Brokken keileem

Noordzijde vogelbroedeiland. Op de achtergrond de Eemshaven

Ponton Jupiter waarop graafmachines, shovels enz. zijn aangevoerd en tzt. zullen worden afgevoerd.

Zuidelijke helft van het vogelbroedeiland

Kleischelpen om het stuivende zand zo veel mogelijk vast te leggen

Aanspoelsel na hoge waterstand

Foto's Lammert Kwant

5 november 2017

Sintelbaan van kleischelpen

De westoever, afgedekt met keileem

Stortsteen, inmiddels begroeid met zeewier

De Eemscentrale(s). Rechts een autotransportschip op weg naar Emden.

Regenbui boven Delfzijl.
Foto's Lammert Kwant

4 december 2017, het broedeiland is klaar

Opname vanaf de zeedijk bij Spijksterpompen met het vogelbroedeiland,
daarachter het gaseiland op de zandplaat Hond en op de achtergrond de Duitse kust.
De voetsporen zijn van wadloper Lammert Kwant.

Noordzijde vogelbroedeiland

Bovenzijde vogelbroedeiland

Zuidzijde vogelbroedeiland

Graniet en vuursteen, afkomstig uit de keileem

Maanlandschap

Maanlandschap. Wind en water zullen hun eigen sporen achterlaten.
Foto's Lammert Kwant

14 maart 2018, voorjaar

Nog geen vogelactiviteit 1 - 14 maart 2018

Foto's Lammert Kwant

27 maart 2018, voorjaar

Zeewering aan de oostkant van het eiland

Nog geen vogelactiviteit 2 - 27 maart 2018
Foto's Lammert Kwant

17 mei 2018

Nu art. 20 Natuurbeschermingswet, dwz. Verboden Toegang

Electrisch raster rondom het eiland om roofdieren als vossen te weren. Achter het raster is een lage binnen-omheining van gaas aangebracht om electrocutie van jonge vogels te voorkomen.

Compartimentering van het eiland om jonge vogels (bv. bij betreding van het gebied door mensen/onderzoekers) in de buurt van het nest te houden.

Eerste plantengroei op de keileem aan de westkant van het eiland.
Varkensgras (info Dirk Blok)

Dubbel hek, resp. electrisch raster en lage binnen-omheining van gaas.

Observatiehut en zonnepanelen tbv. stroom voor het electrische raster.

'Loksterns (visdiefjes) in broedhouding' en een pallet waar de evt. jonge vogels kunnen schuilen tegen wind, zon en predatie vanuit de lucht, bv. van zilvermeeuwen

Enige afslag aan de oostkant van het eiland op een niet met stenen beschermd deel

Blik in westelijke richting.

Waarschuwing
Foto's Lammert Kwant

29 juni 2018

Video RTV Noord: 'Nieuw broedeiland bij Eemshaven is al volop in gebruik'

14 juli 2018, midzomer

Jonge Gewone Zeehond op de keileem aan de westzijde van Voolhok/Stern.
Na overleg met Zeehondencentrum Pieterburen is besloten de zeehond niet mee te nemen.

Vogelnest buiten de omheining, mogelijk van visdiefje (info Dirk Blok)

Vogelnest buiten de omheining, vermoedelijk scholekster (info Dirk Blok)

Vogelnest buiten de omheining, vermoedelijk scholekster.
Links groeit vermoedelijk spiesmelde, rechts loogkruid (info Dirk Blok)
Foto's Lammert Kwant

24 september 2018, najaar

Vegetatie sept. 2018. De geelbloeiende plant is mogelijk bezemkruiskruid (info Dirk Blok)

Lokvogel

Zeeraket

De binnen-omheining van gaas is opgerold

Overzicht Voolhok/Stern in zuidelijke richting.

Foto's Lammert Kwant

16 januari 2019 - MSC Zoe

Opruimactie op Voolhok/Stern n.a.v. het in zee belanden van (de inhoud van) ca. 340 containers van het containerschip MSC Zoe op 1 januari 2019

Merkwaardige sinkholes/kuilen op de noordzijde van het eiland

Sinkhole/kuil

Sinkholes/kuilen
Foto's Lammert Kwant

25 september 2019, na 2e zomer

Vegetatie sept. 2019. Het eiland is begroeid geraakt.

Kunststof visdiefjes (lokvogels)

Kunststof scholeksters (lokvogels)

Ruigte = schuilgegelegenheid voor kuikens

Bezemkruiskruid

Op de achtergrond Oostpolderzijl/Spijksterpompen
Foto's Lammert Kwant

12 december 2019

Wadloopgids Faber op weg van Oostpolderzijl/Spijkersterpompen naar Voolhok/Stern, 12 december 2019

Compartimentering op het eiland. Plastic folie is op het rastergaas aangebracht om snavelbeschadiging van jonge vogels te voorkomen.

Muizenholen op Voolhok/Stern

Zeeraket, midwinter

Opslag

Ruige begroeiïng

Compartimentering om jonge vogels (bv. bij betreding van het gebied door mensen/onderzoekers) in de buurt van het nest te houden.

Erosie van keileem aan de westzijde van het eiland

Erosie van keileem aan de westzijde van het eiland

Blaasjeswier op de stenen tussen laagwater- en hoogwaterlijn

Transport van (vermoedelijk) scheepsonderdelen op de Eems ten oosten van Voolhok/Stern
Foto's Lammert Kwant

19 februari 2020

Oesterbanken op het wad tussen Oostpolderzijl/Spijksterpompen en Voolhok/Stern.

Aanspoelsel op Voolhok/Stern. Als het zeewater bij harde westenwind te Delfzijl stijgt tot 3 meter boven NAP loopt het eiland onder water.

Aanspoelsel op Voolhok/Stern. Rommel, o.a. afkomstig van het containerschip MSC Zoe is meegenomen. De hoeveelheden vielen mee, ongeveer een halve vuilniszak vol.
Foto's Lammert Kwant

14 september 2020, na 3e zomer
Het eiland is dicht begroeid geraakt.

Erosie van keileem aan de westzijde van Voolhok/Stern

Keien uit de keileem op het 'Westerstrand'

Dichte begroeiïng. Het is de vraag of sterns en meeuwen hier in 2021 nog willen broeden.

Dichte begroeiïng

Dichte begroeiïng met teunisbloem (info Dirk Blok).

Dichte begroeiïng met gras.

Vogelkijkhut/opslagplaats met camera

Waadpak

Vogelkijkhut/opslagplaats

Vogelkijkhut/opslagplaats

Dichte begroeiïng met Ridderzuring. Het is de vraag of sterns en meeuwen hier in 2021 nog willen broeden (2).

Dichte begroeiïng. De plant op de voorgrond is Groot kaasjeskruid (info Dirk Blok).

Windturbines en kolencentrale Eemshaven, zicht vanaf Voolhok/Stern.

Windturbine nabij Spijksterpompen/Oostpolderzijl, zuid van de Eemshaven
Foto's Lammert Kwant

Zou het vogelbroedeiland 'Voolhok' gaan heten ?
Dat lag voor de hand.
Op de topografische kaart van 1941 heet het wad waar nu het vogelbroedeiland ligt 'Voolhok', zie fig. 1. Eveneens op de topografische kaart van 2016, fig. 2.

Ten noorden van Delfzijl ligt echter een natuurgebiedje dat ook 'Voolhok' heet, zie fig. 3. Dit is ontstaan in de jaren 1970 toen de zeedijk ter plaatse werd opgehoogd, daarbij werd een klein stuk wadbodem/kwelder ingepolderd.

Op 14 april 2018 werd te Delfzijl de naam bekend gemaakt, het wordt officieel 'Vogelbroedeiland Stern', zie fig. 4.

Fig. 1. Topografische kaart 1941 met de naam 'Voolhok'. Bron: www.topotijdreis.nl

Fig. 2. Topografische kaart 2016 met de naam 'Voolhok'. Bron: www.topotijdreis.nl

Fig. 3. Topografische kaart 2016 met de naam 'Voolhok' voor een natuurgebiedje ten noorden
van Delfzijl. Bron: www.topotijdreis.nl

Fig. 4. 'Vogelbroedeiland Stern'. Bron Google Maps 2019