Historische Zaken en Wadlooptochten
Raadselachtige houten constructie op wad bij Den Andel - januari 2013
- Gegevens
- Laatst bijgewerkt: 13 januari 2022
- Aantal Pageviews: 13263
1. Houten constructie in priel op wad bij Den Andel vanuit het noorden gezien, 9 januari 2013.
Foto Lammert Kwant
zondag 10 maart 2013, update 28 december 2019
DEN ANDEL Gn. - Wadgidsen hebben begin januari 2013 op het wad ten noorden van Den Andel een raadselachtige houten constructie gevonden in een wadgeul / priel, 800 meter NW van de uitmonding van de smeerpijp gelegen, fig. 1. Positie van de structuur: 53 26.526 N - 06 31.387 E WGS 84, zie 'Dam' in fig. 2.
De houten constructie bestaat uit twee min of meer evenwijdige rijen palen
en lijkt in eerste instantie op een rijsdam, zoals in gebruik bij de kwelderwerken en voormalige
landaanwinnningswerken.
De afstand tussen de beide rijen palen is ca. 6 dm.
Onder een schuine hoek er op staan meer palen, zie fig. 1 en 3 t/m 5.
De paaltjes zitten niet muurvast in de grond, er is enige beweging in te krijgen.
Palen van een oude rijsdam bij Noordpolderzijl, 3 km oostelijker gelegen,
zitten wel muurvast in de grond, fig. 9. Evenzo de palen van een stroomgeleidingsdam
(1969) nabij de smeerpijp, fig. 10.
Vondsten in de bodem
In de grond tussen de paaltjes van de houten structuur en er naast werden enkele afgebroken paaltjes gevonden,
een paar takken, een stuk touw en nijlonafval, zie fig. 7. Geen ijzerdraad e.d. En nog zeven paaltjes,
verborgen in de bodem, in het verlengde van de houten structuur aan de ZW-zijde.
Door de priel waarin de houten constructie staat, stroomt op dit moment water uit de smeerpijp af
naar de Zuid Oost Lauwers, fig. 8.
De smeerpijp is in 1969 aangelegd om afvalwater van de suikerfabrieken in Groningen en Hoogkerk
en van de strokartonfabriek in Hoogkerk af te voeren naar de Waddenzee. Enige jaren later werd het
afvalwater gezuiverd bij de fabrieken en sindsdien wordt er alleen bij storingen e.d. nog
gebruik gemaakt van de smeerpijp. De suikerfabriek in Groningen is na de campagne van 2007 gesloten en
in de jaren er na gesloopt.
In het verlengde van de houten constructie staat noordelijker op 190 meter afstand in een volgende laagte één paaltje, positie 53 26.629 N - 06 31.402' E. Zie 'Paal' in fig. 2.
Een foto van André Staal toont de situatie op 17 februari 2001, fig. 6.
Harry Feenstra maakte een foto in 2004, vermoedelijk betreft het dezelfde constructie, fig. 7.
Wat is dit voor een houten constructie ?
Een rijsdam ? Dat lijkt niet waarschijnlijk:
Stroomgeleiding van het water uit de smeerpijp ?
Een betrokkene die onderzoek deed op het wad in de jaren na aanleg van de smeerpijp
kan zich niet herinneren dat er houten stroomgeleiders op enige afstand van de
smeerpijp op het wad zijn geplaatst.
Iets in verband met visserij ?
Twee kenners van historische visserij op het Groninger wad kunnen de houten structuur nergens mee in
verband brengen.
Het beeld op fig. 7 roept de vraag op of het een afdamming is geweest. Met achter de opening plek voor een fuik.
Update 8 okt. 2013 Opnieuw palen gevonden op Andelbult
Door André Staal
Op 3 mei 2013 vond ik drie rijen stokken langs de noordkant van de Andelbult. Door erosie waren ze vrijgekomen. De rijen begonnen in het water van de ZOL. Ze verdwenen hogerop onder de grond. Op 4 juni ben ik er weer heen geweest. Ik heb de volgende opmetingen uitgevoerd. De westelijke rij verloopt op 54º, de middelste rij verloopt op 22º. Van de oostelijke rij restte nu nog maar één stok. De doorsnede van de stokken was minder dan die van een wadloopstok; om eens een erkende maatstaf te gebruiken. Zie 'Palenrijen' in fig. 2.
De positie van de stokken: N 53 26.770 - E 06 31.096. De afstand tussen de westelijke en de oostelijke rij bedraagt ca. 100 meter.
De rijen stokken doen denken aan een visweer. Maar zeker ben ik daarvan natuurlijk niet. Misschien dat er meer vrij komt bij een extreme verlaging of bij verdergaande erosie.
Update 24 januari 2018: Garnalenvisserij ?
Harry Feenstra trof in het Sielhafenmuseum van Carolinensiel info aan over garnalenvissen
met behulp van 'granatkorben', zie fig. 7a en 7b. Dergelijke korven lijken niet goed in de constructie
te passen.
Update 27 november 2019: Tegenhouden suikerbietenpulp ?
Van Piet Cruiming ontvingen wij het volgende bericht:
'In de jaren 69/70 ben ik op het wad werkzaam geweest met de smeerpijp en de uitmonding daarvan.
Ik kan mij herinneren dat er een palenrij noordwaarts van de uitmonding is geplaatst, dit is na de oplevering gebeurt want er kwam met de suikerbietencampagne te veel bietenpulp op het wad terecht, dit was een probleem zeker voor het wad. En moest gereduceerd het uitstroomgebied verlaten.
De fa. die dit heeft uitgevoerd kwam uit Hallum Fr. Deze firma heeft ook veel voor de smeerpijp betekend, hij heeft nl. vanaf de kwelder tot de uitmonding een dubbele palenrij met matten aangebracht waar tussen het slik en zand kwam te liggen, een soort dijklichaam. Binnen dit dijklichaam kon de pijpleiding droog worden aangelegd.'
Meer info is welkom.
Reacties graag naar redactie dezes.
2. Wad ten noorden van de Linthorst Homanpolder Gn. met daarop de positie van
de gevonden houten constructies en van de monding van de smeerpijp.
3. De houten constructie vanuit het noordoosten gezien, 9 januari 2013.
Foto Lammert Kwant
4. De houten constructie vanuit het zuiden gezien, 9 januari 2013.
Foto Lammert Kwant
5. De houten constructie vanuit het zuidwesten gezien, 9 januari 2013.
Foto Lammert Kwant
6. De dam op 17 februari 2001. Foto André Staal
7. De dam in 2004, vermoedelijk betreft het dezelfde constructie
Foto Harry Feenstra
7a. Vissen met 'Granatkorbe', Sielhafenmuseum Carolinensiel
Foto Harry Feenstra
7b. Vissen met 'Granatkorbe', Sielhafenmuseum Carolinensiel
Foto Harry Feenstra
8. Materiaal gevonden in de bodem naast en tussen de paaltjes, 13 januari 2013
Foto Lammert Kwant
9. Uitmonding van de smeerpijp op het wad bij Den Andel, 9 januari 2013
Foto Lammert Kwant
10. Ter vergelijking: oude rijsdam bij Noordpolderzijl, 9 februari 2013
Foto Lammert Kwant
11. Ter vergelijking: stroomgeleidingsdam bij smeerpijp, 25 april 2013
Foto Lammert Kwant
12. Palenrij aan rand Zuid Oost Lauwers, 3 mei 2013
Foto André Staal
