Nieuwsarchief Wadlopen 2000 - 2006

'REDDINGSOEFENING WADLOPERS SUCCESVOL VERLOPEN'

zaterdag 11 september 2004

HOLWERD - Wadlopers kunnen gerust zijn. Mochten er tussen het vasteland van Friesland en Groningen en de waddeneilanden zich ooit problemen voordoen, dan kunnen ze rekenen op redding. Tijdens de grote rampoefening gistermiddag bij de Zuider Spruit, even ten zuiden van Ameland, blijken zowel het beschikbare materieel als de hulpprocedures in orde, aldus Kees Brinkman van de reddingsmaatschappij KNRM.

Even na twee uur gistermiddag slaan wadgidsen alarm. Een van de wandelaars lijkt te zijn getroffen door een hartaanval en moet zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. De overige vijftig wadlopers verkeren door het voorval ook in problemen en moeten uit de Waddenzee worden opgepikt.

Slachtoffer gered
Deze mededeling doet het coördinerende Kustwachtcentrum van de Marine in Den Helder in actie komen. Een SAR-helikopter van de Vliegbasis Leeuwarden stijgt op en weet het slachtoffer snel op te pikken. Vijf reddingboten varen uit naar de Zuider Spruit om de wadlopers te zoeken en aan boord te nemen.

Ze worden veilig overgebracht naar Holwerd. Daar staat een ambulance klaar om een wadloper met een verdraaide knie naar het ziekenhuis te brengen. Het slachtoffer speelt toneel en doet dat zo fantastisch dat zelfs het Radio-1-Journaal serieus meldt dat er echt een slachtoffer is gevallen.

Mooi weer er bij
De oefening lijkt met het mooie weer - dus prima zicht - een makkie en is het ook totdat de hulpverleners vrij laat vernemen dat er ergens op het Wad nog een groepje wadlopers moet zijn dat zich van de grote groep heeft afgesplitst. Ze worden uiteindelijk gevonden en per reddingboot naar Lauwersoog gebracht.

Na afloop van de oefening die tot kwart voor vier duurde, zijn alle hulpverlenende partijen, waaronder de politie, gezondheidsdienst en KNRM, tevreden. De reddingsscenario's kloppen. Toch is er een les getrokken. 'De hulpverleners moeten veel sneller en exact weten hoeveel mensen er gered moeten worden. Tussen de telling in het verzamelpunt op het vasteland en het betreden van het wad hebben zich nog mensen bij de groep gevoegd. Dat hebben de gidsen van de wadloopcentra niet opgemerkt. Zij zullen voortaan pas tellen als de groep echt het wad op gaat', aldus Brinkman.

Mooi weer, nauwelijks water in de Waddenzee, weinig golfslag en goed zicht. Zou een oefening op de eerder geplande 27 augustus, toen deze vanwege slecht weer moest worden afgelast, niet realistischer zijn geweest? 'Nee', antwoordt Brinkman resoluut. 'Bij zulke slechte weersomstandigheden mogen wadtochten niet eens plaatsvinden.'

Bron: Leeuwarder Courant


'WADDENVERENIGING WAARNEMER BIJ REDDINGSOEFENING WADLOPERS'

Op 10 september j.l. vond er een reddingsoefening met wadlopers plaats op het wantij onder Ameland. De oefening was georganiseerd door de Stuurgroep Waddenprovincies en droeg de naam 'Zuiderspruit'. Doel was het testen van communicatie tussen gidsen en hulpdiensten en praktijktest of een grote groep wadlopers wel binnen de daartoe gestelde tijd van het wad gered kon worden. Ook de Waddenvereniging is gevraagd als waarnemer aan de reddingsoefening deel te nemen. Het weer was eigenlijk te mooi voor een realistisch rampscenario (geen onderkoelde wadlopers), maar de regiegroep van de oefening heeft in elk geval wel een goed beeld van de onderlinge communicatie kunnen krijgen. Helaas heb je als deelnemende waarnemer daar niet veel zicht op. De waarnemingen worden middels formulieren ingezameld en verwerkt, waarover later gerapporteerd zal worden.

Groep aan de kleine kant
De groepsgrootte was niet echt representatief; 60 deelnemers aan de oefening, terwijl op de route naar Ameland regelmatig 80 wadlopers meegaan. Als er nog twintig wadlopers gered hadden moeten worden, had de laatste groep het wel benauwd gekregen. Zeker als er nog iets onverwachts was gebeurd, zoals een gewonde bij de laatste groep (dit is bij de oefening ook gespeeld). Gelukkig is de grootste groep wadlopers tijdig van het wad gehaald.

Al met al is het een leerzame oefening geweest voor organisatoren en deelnemers; het was voor de deelnemers moeilijk om met de schijnbaar besluiteloze wijze van optreden van de gidsen om te gaan; er heerste verwarring en daarmee ongehoorzaamheid. Wellicht zou er echter anders gereageerd zijn op de situatie als de deelnemers niet hadden geweten dat het een oefening was.

De Waddenvereniging kijkt uit naar de evaluatie van de oefening, die wellicht ook nieuwe inzichten over communicatie tussen hulpdiensten en groepsgrootte bij het wadlopen kunnen geven.

Bron: Waddenvereniging


'REDDINGSOEFENING MET WADLOPERS GOED VERLOPEN'

Op 10 september j.l. is een reddingsoefening met wadlopers gehouden. Deze oefening, die plaats vond in het gebied ten zuiden van Ameland, werd gecoördineerd door de Stuurgroep Waddenprovincies, in overleg met en medewerking van de 7 wadlooporganisaties en hulpverlenende instanties. Doel van de oefening was het testen van de communicatie en de mogelijkheden van evacuatie. Uit de eerste bevindingen direct na afloop bleek dat de deelnemende organisaties de oefening als positief hebben ervaren. Zo bleek de communicatie en procedures goed te werken.

Toch zijn er ook punten van aandacht. Zo bleek over de melding van het juiste aantal deelnemers lange tijd onduidelijkheid te bestaan en liet de evacuatie van de totale deelnemersgroep lang op zich wachten. Afgesproken is om de oefening met de organiserende partijen te evalueren. Daarvoor zijn tijdens de oefening op verschillende locaties waarnemingen gedaan. Uiteindelijk zal er sprake zijn van een rapportage van de evaluatie met daarin opgenomen aanbevelingen ter verbetering van procedures en aanpak van calamiteiten met wadlopers.

Bron: www.waddenprovincies.nl


OOGGETUIGEVERSLAG: 'REDDINGSOEFENING ZUIDER SPRUIT'

David Bouman / Arenicola

Eindelijk was het dan zover. De door slechte weersomstandigheden twee weken eerder afgelaste reddingsoefening op het wantij van Ameland kreeg op vrijdag 10 september groen licht. Het hele circus aan wadloopgidsen, bestuurders, reddingswerkers en wat dies meer zij was na de nodige voorbereiding door de Stuurgroep Waddenprovincies in oefengereedheid gebracht. En toch ging er op het laatst nog net even iets mis.

Goed weer
Een schitterende dag was het, vrijwel windstil, een wolkenloze lucht en zo'n 25 graden. Mooier weer kon je niet wensen voor een wadlooptocht naar Ameland. "Misschien niet de meest representatieve situatie voor een redding, maar het maakt de kans op een daadwerkelijke inzet geringer" aldus Fokke Wagenaar, coördinator van de oefening namens de Stuurgroep Waddenprovincies. Al sinds enkele jaren houdt de Stuurgroep zich in het kader van de uitvoering van de wadloopverordening bezig met de veiligheidsinventarisatie en evaluatie van noodprocedures bij calamiteiten. Zo heeft er in de zomer van 2000 al eerder een evacuatieoefening plaatsgevonden bij de Engelsmanplaat, drie jaar later gevolgd door een 'Table Top'-oefening van allerlei noodprocedures, zeg maar een soort droogoefenen achter het bureau door een aantal reddingsorganisaties. De huidige oefening onder de naam 'Zuider Spruit' had dan ook de bedoeling de geëvalueerde procedures met inzet van alle beschikbare middelen in de praktijk te testen.

Alle wadlooporganisaties doen mee
Zo kwam het dan ook dat een flinke groep ogenschijnlijk gewone wadlopers zich verzamelde bij het trefpunt, café-restaurant 'Land en Zeezicht' op de Holwerder veerbootdam. Alle wadlooporganisaties waren in een eerder stadium aangeschreven met het verzoek deelnemers te leveren voor een oefenwadloopgroep en namens Arenicola hadden Robert Hempenius en ondergetekende zich aangemeld. Daarnaast wemelde het van beleidsmedewerkers en vertegenwoordigers van de verschillende overheidsinstanties en belanghebbende (natuur en milieu)organisaties, vermomd n sportbroek en gymschoenen. Even na het middaguur, kort na de briefing, zette een groep van zo'n 50 deelnemers zich in beweging en begon onder leiding van een aantal gidsen van de Stichting Wadloopcentrum Pieterburen aan de oversteek richting Ameland. De hele tocht zou worden geobserveerd door waarnemers, uitgerust met indrukwekkende notitieblokken en het oefenscenario werd bewaakt door regisseurs, heimelijk voorzien van zg. Lotusslachtoffers. Deze laatsten zijn getraind in het onverwacht simuleren van de meest uiteenlopende kwetsuren en ziektes, waarmee zij een realistische oefensituatie kunnen creëren.

Gezwoeg in het slik
Het eerste uur werd doorgebracht met het welbekende ploeteren door het slík in de landaanwinning evenwijdig aan de Friese zeedijk. Het gezamenlijke afzien van de niet altijd voor elkaar bekende deelnemers schepte een ongedwongen sfeer die het aangaan van gesprekken en het uiten van opinies over allerlei wadlooponderwerpen aanmoedigde. "Een strengere regulering lijkt mij op zijn plaats gezien het feit dat er toch regelmatig doden vallen bij wadlooptochten" opperde een beleidsmedewerker, "bovendien zou er gezien de maatschappelijke ontwikkelingen op het gebied van reanimatie en de beperkte mogelijkheden op hulp van buitenaf overwogen kunnen worden een mobiele defibrillator als verplicht uitrustingsstuk in de regulering op te nemen". Een gids verzocht de zich het inspanningszweet van het voorhoofd wissende beleidsmaker dan ook vriendelijk doch dringend dit gewichtige apparaat dan maar zelf mee te dragen. Bovendien werd hem duidelijk gemaakt dat de sterftekans tijdens een wadlooptocht nog steeds in verhouding tot andere activiteiten zeer klein is. "Vragen de wadlooporganisaties eigenlijk wel ruimschoots voorafgaand aan de tocht of de deelnemers kunnen zwemmen", vroeg een bezorgde deelnemer zich af, refererend aan de recent in de publiciteit gekomen verdrinkingsgevallen onder allochtone kinderen. Enigszins moedeloos antwoordde een gids spitsvondig dat een tocht geen wadlooptocht is als er bij moet worden gezwommen. "Wat gebeurt er als de enige gids tijdens een tocht onwel wordt", wierp vervolgens een deelnemer op. "Zit je wel eens bij je vrouw in de auto" antwoordde iemand wat minder politiek correct. Een ander nuanceerde, "Ook in de bus zit maar een chauffeur, en ook een volle personenauto heeft maar een bestuurder". Al keuvelend was de groep het Visbuurster Gaatje gepasseerd en verplaatste zich in een uitgestrekt lint naar de vaargeul halverwege het eiland, de Zuider Spruit/ Holwerder Balg. Het spel kon beginnen, oordeelden de regisseurs.

Lotus-slachtoffer zakt in elkaar
Toch nog onverwacht voor de gidsen stortte achter in de groep een mannelijke deelnemer ter wad en werd de zich in de voorhoede bevindende hoofdgids per mobilofoon gealarmeerd. Met ogenschijnlijk enige plankenkoorts startte hij daadkrachtig de hulpverlening met "is er een dokter op het wad?" of woorden van gelijke strekking. En stelde vervolgens een ademhaling- en circulatiestoring bij het slachtoffer vast. Terwijl de rap georganiseerde reanimatie zijn aanvang nam werd per marifoon groot alarm geslagen. Geheel volgens de verwachting besloot het Kustwachtcentrum over te gaan tot een algehele evacuatie; het slachtoffer per SAR-helikopter en de overige deelnemers per, overigens al in de verte klaarliggende, KNRM-reddingsboten.

Oproer en paniek in de groep
Om tot een veilige situatie te komen besloot de hoofdgids de groep op te splitsen. Terwijl de voor de verzorging en verplaatsing van het slachtoffer noodzakelijke deelnemers achterbleven moesten de overige deelnemers onder leiding van een gids worden afgevoerd naar de noordzijde van de vaargeul. Omdat alle deelnemers dit zo apathisch kalm en klakkeloos slikten leek het de twee Arenicola deelnemers toch even noodzakelijk enig tegenwicht te geven door wat oproer en paniek te simuleren. Wonder boven wonder vonden we al snel spontane medestanders die ook liever 'zo snel mogelijk naar de vaste wal wilden n plaats van naar het gevaarlijke midden van het wad'. De hoofdgids pakte het snel uit de hand lopende 'probleem' uitermate doeltreffend, en naar hij later bekende intuïtief, aan door de storingsbron intensief te kalmeren en met duidelijke argumentatie te overtuigen. De gids had een andere aanpak en beperkte zijn overredingspoging met de woorden "dan verzuipen jullie maar, ajuus".

SAR-heli nadert
Inmiddels werd het gebrom van de naderende SAR-heli van Vliegbasis Leeuwarden steeds luider. Binnen 30 minuten na alarmering landde de speciaal voor reddingsacties geschikte Agusta Bell helikopter enkele tientallen meters van de plaats des onheils op het zandige wad. Twee luchtmacht militairen sprongen eruit en namen de voorbereiding voor de afvoer van de patiënt over. Na verdere stabilisatie kon deze op de brancard naar de kanariegeel geverfde heli worden gedragen. Niet lang daarna steeg 'Tweety', zoals hij liefkozend door het personeel wordt genoemd, op en verdween uit het zicht van de oefening.

Reddingboot
Onmiddellijk werd koers gezet naar de vaargeul ter hoogte van de ZS32, echter zonder deze over te steken. Terwijl er dus gezellig werd gezwaaid naar de andere groep die al aan de noordzijde stond te wachten, leek het eigenlijk niemand helemaal duidelijk wat er nu moest gebeuren. Dat er iets moest gebeuren was wel duidelijk want het water kwam inmiddels zichtbaar op. Plotseling zette de noord-groep zich in beweging en koerste naar het oosten, de zuid-groep in verbazing achterlatend, om even later weer om te keren. Uiteindelijk bleek het toch de bedoeling met z'n allen te embarkeren aan boord van de aan de andere kant van het wantij voor anker liggende reddingsboot Maria Hofker. En daarin schuilde dan ook een complicatie. De gangbare wadlooproutes kruisen de vaargeul tussen de tonnen ZS32 en HB4. Het echte wantij bevindt zich een stuk westelijker, ongeveer bij de ZS30. Tot hier bestaat de wadbodem nog uit redelijk hard zand en hier loopt de Holwerder Balg vanuit het oosten ook vrijwel droog. Verder naar het westen is het uitermate slikkig en bovendien is de aan de westkant van het wantij lopende Zuider Spruit daar erg ondiep. Voor de op Ameland gestationeerde grote KNRM-reddingsboot Maria Hofker was het daarom ook onmogelijk passagiers rechtstreeks in te schepen, maar moesten achtpersoons groepjes na een hoop geploeter door het slik eerst worden opgenomen door twee open rubberboten, die vervolgens met veel moeite pendelden tussen het opstappunt en de reddingsboot.

Ook knieblessure
Laat nu juist op deze plaats aan boord van de Maria Hofker, die inmiddels vrijwel de gehele groep drenkelingen had opgenomen, het bericht binnenkomen dat er bij de achterblijvers iemand een ernstige knieblessure had opgelopen. De in compleet gesealde droogpakken geklede KNRM-ers baanden zich in de volle zon een weg door het slik en wisten met grote inspanning uiteindelijk de geblesseerde per brancard aan boord te brengen. Omdat afgesproken was met de KNRM dat oefenactiviteiten bij het aan boord gaan van de reddingsboot zouden worden beëindigd, liet de schipper meermaals informeren bij de patiënt of de blessure 'play'of 'non play' was, met andere woorden of het simulatie of menens was. Het bleek menens. Onmiddellijk na het inschepen van de laatste deelnemers werd de oefening beëindigd en in Holwerd de ambulance gealarmeerd. Bovendien werd er van een in de buurt liggend Rijkswaterstaatschip een verpleegkundige overgenomen, waarna met spectaculair hoge vaart koers werd gezet naar Holwerd. Wat schetste ieders verbazing toen bij het aanmeren het vermeende slachtoffer vrolijk de reddingsdekens van zich afwierp en stoïcijns het stuurhuis uit wilde lopen om van boord te gaan. Een van de KNRM-leden werd zo ziedend van woede dat hij bijna letterlijk ontplofte. Even leek het erop dat hij aanstalten maakte tot een nadere kennismaking met de 'Lotusman', maar blies gelukkig voldoende stoom af door een verbaal trommelvuur aan zijn adres te richten. Ook het ambulancepersoneel op de kade keek niet alsof ze de lol er van kon inzien en vertrok per omgaande. Nadat ook de 'Lotusgeblesseerde' van boord was gezet en hem werd voorspeld dat dit nog een staartje zou hebben gooide de Maria Hofker de trossen los en verdween met een witte snor naar de thuishaven. In "Land en Zeezicht" wachtte de deelnemers nog een korte debriefing waarbij eenieder werd bedankt voor de inzet en aansluitend een warm buffet. Wellicht interessant nog te vermelden dat er tussen alarmering en inscheping van de laatste deelnemer 2 ½ uur was verlopen. Aan de Stuurgroep nu de taak de oefening te evalueren en rest ons voorlopig weinig anders dan te vrezen voor verdere regulering.

Bron: Arenicola-Bulletin